1 – 31 Ekim
Meme Kanseri Farkındalık Ayı
Meme kanseri,
memedeki hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıyla ortaya çıkar. Meme kanserinin
neredeyse tamamı kadınlarda görülür. Ancak erkeklerde de meme kanseri
görülebilir. Meme kanseri ülkemizde ve dünyada kadınlarda en sık görülen ve
aynı zamanda en sık ölüme neden olan kanser türüdür. Ülkemizde kanser olan her
dört kadından biri meme kanseridir.
Meme
kanserinde yaşam şekliyle ilişkili değiştirilebilecek risk faktörleri şöyledir:
•
Fazla kilolu ya da şişman (obez) olmak
•
Yeterli fiziksel aktivite yapmamak (hareketsiz bir yaşam sürmek)
•
Hiç doğum yapmamış ya da ilk doğumunu 30 yaşından sonra yapmış olmak
•
Doğum kontrol hapı ve iğnesi kullanmak
•
Menopoz sonrası hormon tedavisi almak
•
Alkol kullanmak: Özellikle günde 1 bardaktan (1 bira, 1 bardak şarap, 1 duble
sert alkollü içecek) daha fazla alkol tüketimi riski daha çok arttırmaktadır.
Meme
kanserinde değiştirilemeyecek risk faktörleri ise şunlardır:
•
Kadın olmak: Kadınlarda erkeklerden 100 kat daha fazla meme kanseri
görülmektedir.
•
Yaş almak: Yaş arttıkça meme kanseri riski artmaktadır.
•
Belirli kalıtsal genlere sahip olmak (özellikle BRCA1, BRCA2 gibi)
•
Ailede meme kanseri öyküsünün olması: Birinci derece akrabalarda (anne, kız
kardeş, kız çocuk) meme kanseri görülmesi riski iki kat arttırmaktadır. Meme
kanseri olan kadınların çoğunluğunda (yaklaşık 10 kişiden 8'inde), ailede meme
kanseri öyküsü olmadığını belirtmek önemlidir.
•
Kişinin bir memesinde kanser olması: Diğer memede ve aynı memenin diğer
bölgelerinde de kanser görülme riskini arttırmaktadır.
•
Yoğun meme dokusuna sahip olmak
•
Memede iyi huylu oluşumların (fibroadenom gibi) olması
•
Erken adet (mens) görmeye başlamak (özellikle 12 yaşından önce)
•
Menapoza özellikle 55 yaşından sonra girmek
•
Göğüse radyoterapi almış olmak
Meme
Kanserinin Belirtileri
Memelerinizin
normalde nasıl göründüğünü ve nasıl hissettiğinizi bilmek, meme sağlığının
önemli bir parçasıdır. Meme kanserini olabildiğince erken yakalamak, başarılı
bir tedavi şansı sunar. Ancak neyin aranacağını bilmek, düzenli mamografilerin
ve diğer tarama testlerinin yapılmasının yerini tutamaz. Tarama testleri,
herhangi bir belirti ortaya çıkmadan önce meme kanserinin erken aşamalarında
bulunmasına yardımcı olur.
Meme kanserinin en
sık rastlanan belirtisi, memede ağrısız, zamanla büyüyen bir yumrunun
(kitlenin) ele gelmesi, hissedilmesidir.
Ayrıca ele gelen yumru (kitle) olsa da olmasa da aşağıdaki belirtiler de
meme kanserinde görülebilmektedir:
•
Bir memenin tamamının veya bir kısmının şişmesi (belirgin bir yumru
hissedilmese bile)
•
Memede ya da meme ucunda ağrı
• Meme
derisinde kaşıntı ve yanmayla belirgin yangısal durum (ekzema, mayasıl)
•
Meme ucunda çekilmeler
•
Memede portakal kabuğu görünümü
•
Meme derisinde tahriş
•
Tek taraflı meme ucunda akıntı- özellikle kanlı akıntı
•
Memenin bir kısmında veya tümünde şişlik, memede şekil değişikliği
•
Meme ya da meme ucu derisinde kızarıklık, kabuklaşma, kalınlaşma
•
Koltuk altında yumru (kitle), bazen memede yumru hissedilmeden önce, kanser
koltuk altında veya köprücük kemiğinin etrafında şişme veya yumruya neden
olabilir
Bu belirtilerden
herhangi biri meme kanseri dışındaki şeylerden de kaynaklansa da, belirtiler
görüldüğünde, nedeninin bulunabilmesi için bir genel cerrahi uzmanına muayene
olunmalıdır.
Tanı:
Meme kanseri ileri
dönemlere gelene kadar belirti vermeyebilir. Meme kanserine erken dönemde tanı
konması, tedavinin başarıya ulaşma ve hayatta kalma şansını arttırmaktadır.
Erken teşhiste en önemli faktör, kişinin bu konuda bilinçlenmesidir. Erken tanı
için aşağıdaki yöntemler uygulanmaktadır:
• 20-40
yaş arası: Ayda bir kendi kendine meme muayenesi yapılmalıdır. (Kendi
kendine meme muayenesi broşürüne
https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanser-yayinlar/afis-brosur web adresinden
ulaşılabilir.) Meme kanseri belirtilerden biri görüldüğünde vakit geçirmeden
doktora başvurulmalıdır. Ayrıca iki
yılda bir doktora meme muayenesi için gidilmelidir.
• 40-69
yaş arası; Ayda bir kendi kendine meme muayenesi yapılmalı, yılda bir doktora
meme muayenesi için gidilmeli ve iki yılda bir mamografi çektirilmelidir.
Ülkemizde her ilde var olan Kanser Erken Teşhis, Tarama
ve Eğitim Merkezlerinde (KETEM adreslerimiz https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/ketem)
ücretsiz olarak mamografi çekilmekte;
ayrıca kendi kendine meme muayenesi eğitimleri ve broşürleri de ücretsiz olarak
verilmektedir.
Tedavi
Her hastanın tedavisi
farklılık göstermekte olup; tedavi kararında hastalığın yeri, evresi, hastanın
yaşı ve diğer sağlık sorunları gibi birden fazla faktör etkilidir. Meme
kanserinde cerrahi, ışın tedavisi (radyoterapi) ve ilaç tedavisi (kemoterapi)
gibi farklı tedavi seçenekleri uygulanmaktadır.
Korunma
Tüm kanserlerde
olduğu gibi; sağlıklı (sebze ve meyveden zengin) beslenme alışkanlıkları,
haftada en az 150 dakika orta düzeyde
(en az 10 dakika tempolu yürüyüş, bisiklete binme gibi) ya da hafta da
en az 75 dakika ağır düzeyde (en az 10 dakika koşma, yüzme gibi) fiziksel
aktivite yapma, sağlıklı kiloda olma ve bu kiloda kalma ile alkol kullanmama
meme kanseri riskini azaltmaktadır. Aile hekimine danışılarak sağlıklı kiloda
olunup olunmadığı öğrenilebilir. Özellikle 1,5-2 yıl emzirmenin de anneyi meme
kanserinden koruduğuna dair çalışmalar bulunmaktadır.
Kaynaklar
1- Breast Cancer. American Cancer Society.
https://www.cancer.org/cancer/breast-cancer.html (Erişim tarihi: 26.08.2019)
2- Türkiye Kanse(Erişim tarihi: 26.08.2019)r
İstatistikleri. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kanser Daire
Başkanlığı, Ankara 2017
https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanser-db/istatistik/2014-RAPOR._uzuuun.pdf
(Erişim tarihi: 26.08.2019)
3- WHO PEN Protocol 4 4.1 Assessment and
referral of women with suspected breast cancer at primary health care
http://www.who.int/ncds/management/Protocol4_1_BreastCancerAssessment_and_referral.pdf?ua(Erişim
tarihi: 25.09.2017)
4- Türkiye Kanser Kontrol Programı 2016.C.
Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kanser Daire Başkanlığı. Yayın
No:987, Ankara, 2016.
Referanslar
- https://www.cancer.org/cancer/breast-cancer/risk-and-prevention.html
- https://www.cancer.org/cancer/breast-cancer/risk-and-prevention/lifestyle-related-breast-cancer-risk-factors.html
