KAMU GÖREVLİLERİ ETİK
DAVRANIŞ İLKELERİ İLE BAŞVURU USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK gereğince;
ETİK DAVRANIŞ İLKELERİ
Görevin yerine
getirilmesinde kamu hizmeti bilinci
Kamu görevlileri, kamu hizmetlerinin yerine
getirilmesinde; sürekli gelişimi, katılımcılığı, saydamlığı, tarafsızlığı,
dürüstlüğü, kamu yararını gözetmeyi, hesap verebilirliği, öngörülebilirliği,
hizmette yerindenliği ve beyana güveni esas alırlar.
Halka hizmet bilinci
Kamu görevlileri, kamu hizmetlerinin yerine
getirilmesinde; halkın günlük yaşamını kolaylaştırmayı, ihtiyaçlarını en etkin,
hızlı ve verimli biçimde karşılamayı, hizmet kalitesini yükseltmeyi, halkın
memnuniyetini artırmayı, hizmetten yararlananların ihtiyacına ve hizmetlerin
sonucuna odaklı olmayı hedeflerler.
Hizmet standartlarına
uyma
Kamu kurum ve kuruluşlarının yöneticileri ve diğer
personeli, kamu hizmetlerini belirlenen standartlara ve süreçlere uygun şekilde
yürütürler, hizmetten yararlananlara iş ve işlemlerle ilgili gerekli açıklayıcı
bilgileri vererek onları hizmet süreci boyunca aydınlatırlar.
Amaç ve misyona bağlılık
Kamu görevlileri, çalıştıkları kurum veya kuruluşun
amaçlarına ve misyonuna uygun davranırlar. Ülkenin çıkarları, toplumun refahı
ve kurumlarının hizmet idealleri doğrultusunda hareket ederler.
Dürüstlük ve tarafsızlık
Kamu görevlileri; tüm eylem ve işlemlerinde yasallık,
adalet, eşitlik ve dürüstlük ilkeleri doğrultusunda hareket ederler,
görevlerini yerine getirirken ve hizmetlerden yararlandırmada dil, din, felsefi
inanç, siyasi düşünce, ırk, cinsiyet ve benzeri sebeplerle ayrım yapamazlar,
insan hak ve özgürlüklerine aykırı veya kısıtlayıcı muamelede ve fırsat
eşitliğini engelleyici davranış ve uygulamalarda bulunamazlar.
Kamu görevlileri, takdir yetkilerini, kamu yararı ve
hizmet gerekleri doğrultusunda, her türlü keyfilikten uzak, tarafsızlık ve
eşitlik ilkelerine uygun olarak kullanırlar.
Kamu görevlileri, gerçek veya tüzel kişilere öncelikli,
ayrıcalıklı, taraflı ve eşitlik ilkesine aykırı muamele ve uygulama yapamazlar,
herhangi bir siyasi parti, kişi veya zümrenin yararını veya zararını hedef alan
bir davranışta bulunamazlar, kamu makamlarının mevzuata uygun politikalarını, kararlarını
ve eylemlerini engelleyemezler.
Saygınlık ve güven
Kamu görevlileri, kamu yönetimine güveni sağlayacak
şekilde davranırlar ve görevin gerektirdiği itibar ve güvene layık olduklarını
davranışlarıyla gösterirler. Halkın kamu hizmetine güven duygusunu zedeleyen,
şüphe yaratan ve adalet ilkesine zarar veren davranışlarda bulunmaktan
kaçınırlar.
Kamu görevlileri, halka hizmetin kişisel veya özel her
türlü menfaatin üzerinde bir görev olduğu bilinciyle hizmet gereklerine uygun
hareket eder, hizmetten yararlananlara kötü davranamaz, işi savsaklayamaz,
çifte standart uygulayamaz ve taraf tutamazlar.
Yönetici veya denetleyici konumunda bulunan kamu
görevlileri, keyfi davranışlarda, baskı, hakaret ve tehdit edici uygulamalarda
bulunamaz, açık ve kesin kanıtlara dayanmayan rapor düzenleyemez, mevzuata
aykırı olarak kendileri için hizmet, imkan veya benzeri çıkarlar talep edemez
ve talep olmasa dahi sunulanı kabul edemezler.
Nezaket ve saygı
Kamu görevlileri, üstleri, meslektaşları, astları, diğer
personel ile hizmetten yararlananlara karşı nazik ve saygılı davranırlar ve gerekli
ilgiyi gösterirler, konu yetkilerinin dışındaysa ilgili birime veya yetkiliye
yönlendirirler.
Yetkili makamlara
bildirim
Kamu görevlileri, bu Yönetmelikte belirlenen etik
davranış ilkeleriyle bağdaşmayan veya yasadışı iş ve eylemlerde bulunmalarının
talep edilmesi halinde veya hizmetlerini yürütürken bu tür bir eylem veya
işlemden haberdar olduklarında ya da gördüklerinde durumu yetkili makamlara
bildirirler.
Kurum ve kuruluş amirleri, ihbarda bulunan kamu
görevlilerinin kimliğini gizli tutar ve kendilerine herhangi bir zarar
gelmemesi için gerekli tedbirleri alırlar.
Çıkar çatışmasından
kaçınma
Çıkar çatışması; kamu görevlilerinin görevlerini tarafsız
ve objektif şekilde icra etmelerini etkileyen ya da etkiliyormuş gibi gözüken
ve kendilerine, yakınlarına, arkadaşlarına ya da ilişkide bulunduğu kişi ya da
kuruluşlara sağlanan her türlü menfaati ve onlarla ilgili mali ya da diğer
yükümlülükleri ve benzeri şahsi çıkarlara sahip olmaları halini ifade eder.
Kamu görevlileri, çıkar çatışmasında şahsi sorumluluğa
sahiptir ve çıkar çatışmasının doğabileceği durumu genellikle şahsen bilen
kişiler oldukları için, herhangi bir potansiyel ya da gerçek çıkar çatışması
konusunda dikkatli davranır, çıkar çatışmasından kaçınmak için gerekli adımları
atar, çıkar çatışmasının farkına varır varmaz durumu üstlerine bildirir ve
çıkar çatışması kapsamına giren menfaatlerden kendilerini uzak tutarlar.
Görev ve yetkilerin
menfaat sağlamak amacıyla kullanılmaması
Kamu görevlileri; görev, unvan ve yetkilerini kullanarak
kendileri, yakınları veya üçüncü kişiler lehine menfaat sağlayamaz ve aracılıkta
bulunamazlar, akraba, eş, dost ve hemşehri kayırmacılığı, siyasal kayırmacılık
veya herhangi bir nedenle ayrımcılık veya kayırmacılık yapamazlar.
Kamu görevlileri, görev, unvan ve yetkilerini kullanarak
kendilerinin veya başkalarının kitap, dergi, kaset, cd ve benzeri ürünlerinin
satışını ve dağıtımını yaptıramaz; herhangi bir kurum, vakıf, dernek veya spor
kulübüne yardım, bağış ve benzeri nitelikte menfaat sağlayamazlar.
Kamu görevlileri, görevlerinin ifası sırasında ya da bu
görevlerin sonucu olarak elde ettikleri resmi veya gizli nitelikteki bilgileri,
kendilerine, yakınlarına veya üçüncü kişilere doğrudan veya dolaylı olarak
ekonomik, siyasal veya sosyal nitelikte bir menfaat elde etmek için
kullanamazlar, görevdeyken ve görevden ayrıldıktan sonra yetkili makamlar
dışında hiçbir kurum, kuruluş veya kişiye açıklayamazlar.
Kamu görevlileri, seçim kampanyalarında görev yaptığı
kurumun kaynaklarını doğrudan veya dolaylı olarak kullanamaz ve
kullandıramazlar.
Hediye alma ve menfaat
sağlama yasağı
Kamu görevlisinin tarafsızlığını, performansını, kararını
veya görevini yapmasını etkileyen veya etkileme ihtimali bulunan, ekonomik
değeri olan ya da olmayan, doğrudan ya da dolaylı olarak kabul edilen her türlü
eşya ve menfaat hediye kapsamındadır.
Kamu görevlilerinin hediye almaması, kamu görevlisine
hediye verilmemesi ve görev sebebiyle çıkar sağlanmaması temel ilkedir.
Kamu görevlileri, yürüttükleri görevle ilgili bir iş,
hizmet veya menfaat ilişkisi olan gerçek veya tüzel kişilerden kendileri,
yakınları veya üçüncü kişi veya kuruluşlar için doğrudan doğruya veya aracı
eliyle herhangi bir hediye alamazlar ve menfaat sağlayamazlar.
Kamu görevlileri, kamu kaynaklarını kullanarak hediye
veremez, resmi gün, tören ve bayramlar dışında, hiçbir gerçek veya tüzel kişiye
çelenk veya çiçek gönderemezler; görev ve hizmetle ilgisi olmayan kutlama,
duyuru ve anma ilanları veremezler.
Uluslararası ilişkilerde nezaket ve protokol kuralları
gereğince, yabancı kişi ve kuruluşlar tarafından verilen hediyelerden, 3628
sayılı Kanunun 3. maddesi hükümleri saklı kalmakla birlikte, sözkonusu maddede
belirtilen sınırın altında kalanlar da beyan edilir.
Aşağıda belirtilenler hediye alma yasağı kapsamı
dışındadır:
a) Görev yapılan kuruma katkı anlamına gelen, kurum
hizmetlerinin hukuka uygun yürütülmesini etkilemeyecek olan ve kamu hizmetine
tahsis edilmek, kurumun demirbaş listesine kaydedilmek ve kamuoyuna açıklanmak
koşuluyla alınanlar (makam aracı ve belli bir kamu görevlisinin hizmetine tahsis
edilmek üzere alınan diğer hediyeler hariç) ile kurum ve kuruluşlara yapılan
bağışlar,
b) Kitap, dergi, makale, kaset, takvim, cd veya buna
benzer nitelikte olanlar,
c) Halka açık yarışmalarda, kampanyalarda veya
etkinliklerde kazanılan ödül veya hediyeler,
d) Herkese açık konferans, sempozyum, forum, panel,
yemek, resepsiyon veya buna benzer etkinliklerde verilen hatıra niteliğindeki
hediyeler,
e) Tanıtım amacına yönelik, herkese dağıtılan ve sembolik
değeri bulunan reklam ve el sanatları ürünleri,
f) Finans kurumlarından piyasa koşullarına göre alınan
krediler.
Aşağıda belirtilenler ise hediye alma yasağı
kapsamındadır:
a) Görev yapılan kurumla iş, hizmet veya çıkar ilişkisi
içinde bulunanlardan alınan karşılama, veda ve kutlama hediyeleri, burs,
seyahat, ücretsiz konaklama ve hediye çekleri,
b) Taşınır veya taşınmaz mal veya hizmet satın alırken,
satarken veya kiralarken piyasa fiyatına göre makul olmayan bedeller üzerinden
yapılan işlemler,
c) Hizmetten yararlananların vereceği her türlü eşya,
giysi, takı veya gıda türü hediyeler,
d) Görev yapılan kurumla iş veya hizmet ilişkisi içinde
olanlardan alınan borç ve krediler.
Bu Yönetmelik kapsamına giren en az genel müdür, eşiti ve
üstü görevliler, bu maddenin 5 inci fıkrası ve 6 ncı fıkranın (a) bendinde
sayılan hediyelere ilişkin bir önceki yılda aldıklarının listesini, herhangi
bir uyarı beklemeksizin her yıl Ocak ayı sonuna kadar Kurula bildirirler.
Kamu malları ve
kaynaklarının kullanımı
Kamu görevlileri, kamu bina ve taşıtları ile diğer kamu
malları ve kaynaklarını kamusal amaçlar ve hizmet gerekleri dışında kullanamaz
ve kullandıramazlar, bunları korur ve her an hizmete hazır halde bulundurmak
için gerekli tedbirleri alırlar.
Savurganlıktan kaçınma
Kamu görevlileri, kamu bina ve taşıtları ile diğer kamu
malları ve kaynaklarının kullanımında israf ve savurganlıktan kaçınır; mesai
süresini, kamu mallarını, kaynaklarını, işgücünü ve imkanlarını kullanırken
etkin, verimli ve tutumlu davranırlar.
Bağlayıcı açıklamalar ve
gerçek dışı beyan
Kamu görevlileri, görevlerini yerine getirirken
yetkilerini aşarak çalıştıkları kurumlarını bağlayıcı açıklama, taahhüt, vaat
veya girişimlerde bulunamazlar, aldatıcı ve gerçek dışı beyanat veremezler.
Bilgi verme, saydamlık
ve katılımcılık
Kamu görevlileri, halkın bilgi edinme hakkını kullanmasına
yardımcı olurlar. Gerçek ve tüzel kişilerin talep etmesi halinde istenen bilgi
veya belgeleri, 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanununda belirlenen istisnalar
dışında, usulüne uygun olarak verirler.
Üst yöneticiler, ilgili kanunların izin verdiği çerçevede,
kurumlarının ihale süreçlerini, faaliyet ve denetim raporlarını uygun araçlarla
kamuoyunun bilgisine sunarlar.
Kamu görevlileri, kamu hizmetleri ile ilgili temel
kararların hazırlanması, olgunlaştırılması, alınması ve bu kararların
uygulanması aşamalarından birine, bir kaçına veya tamamına, aksine yasal bir
hüküm olmadıkça, o karardan doğrudan ya da dolaylı olarak etkilenecek olanların
katkıda bulunmasını sağlamaya dikkat ederler.
Yöneticilerin hesap
verme sorumluluğu
Kamu görevlileri, kamu hizmetlerinin yerine getirilmesi
sırasında sorumlulukları ve yükümlülükleri konusunda hesap verebilir ve kamusal
değerlendirme ve denetime her zaman açık ve hazır olurlar.
Yönetici kamu görevlileri, kurumlarının amaç ve
politikalarına uygun olmayan işlem veya eylemleri engellemek için görev ve
yetkilerinin gerektirdiği önlemleri zamanında alırlar.
Yönetici kamu görevlileri, yetkisi içindeki personelin
yolsuzluk yapmasını önlemek için gerekli tedbirleri alırlar. Bu tedbirler;
yasal ve idari düzenlemeleri uygulamayı, eğitim ve bilgilendirme konusunda
uygun çalışmalar yapmayı, personelinin karşı karşıya kaldığı mali ve diğer
zorluklar konusunda dikkatli davranmayı ve kişisel davranışlarıyla personeline
örnek olmayı kapsar.
Yönetici kamu görevlileri, personeline etik davranış
ilkeleri konusunda uygun eğitimi sağlamak, bu ilkelere uyulup uyulmadığını
gözetlemek, geliriyle bağdaşmayan yaşantısını izlemek ve etik davranış
konusunda rehberlik etmekle yükümlüdür.
Eski kamu görevlileriyle
ilişkiler
Kamu görevlileri, eski kamu görevlilerini kamu
hizmetlerinden ayrıcalıklı bir şekilde faydalandıramaz, onlara imtiyazlı muamelede
bulunamaz.
Kamu görevlerinden ayrılan kişilere, ilgili kanunlardaki
hükümler ve süreler saklı kalmak kaydıyla, daha önce görev yaptıkları kurum
veya kuruluştan, doğrudan veya dolaylı olarak herhangi bir yüklenicilik,
komisyonculuk, temsilcilik, bilirkişilik, aracılık veya benzeri görev ve iş
verilemez.
Mal bildiriminde bulunma
Kamu görevlileri, kendileriyle eşlerine ve velayeti
altındaki çocuklarına ait taşınır ve taşınmazları, alacak ve borçları hakkında,
3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele
Kanunu hükümleri uyarınca, yetkili makama mal bildiriminde bulunurlar.
Kurul, gerek gördüğü takdirde mal bildirimlerini inceleme
yetkisine sahiptir. Mal bildirimlerindeki bilgilerin doğruluğunun kontrolü
amacıyla ilgili kişi ve kuruluşlar (bankalar ve özel finans kurumları dahil)
talep edilen bilgileri, en geç otuz gün içinde Kurula vermekle yükümlüdürler.
“KAMU
GÖREVLİLERİ ETİK DAVRANIŞ İLKELERİ İLE BAŞVURU USUL VE ESASLARI HAKKINDA
YÖNETMELİK” e ulaşmak için linki tıklayınız.