Dünya Aşı Haftası - 24-30
Nisan 2022
“Herkes için Uzun Bir Yaşam”
Her yıl Nisan ayının son haftasında
kutlanan Aşı Haftasının amacı, her yaştan insanı hastalıklara karşı korumak
için aşılamayı teşvik etmektir. Aşılama her yıl milyonlarca insanın hayatını
kurtaran en başarılı, etkili ve düşük maliyetli sağlık müdahalelerinden
birisidir. Ancak bugün hala dünyada yaklaşık 20 milyon aşılanmamış veya eksik
aşılı çocuk bulunmaktadır.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından bu
yıl ki temamız, aşılama çalışmaları sonucu hastalıkların yok edilmesi ile
giderek uzayan ömür ortalamasına vurgu yapmak amacıyla, “Herkes için Uzun Bir Yaşam” olarak belirlenmiştir.
İnsanlık tarihinde büyük salgınlara ve
ölümlere yol açan pek çok hastalık günümüzde aşılamanın bir zaferi ve aşının
gücü olarak artık görülmemektedir. Örneğin çiçek hastalığı 1977 yılından
itibaren aşılama sayesinde tamamen yok edilmiş, hastalık etkeninin yok edilmesi
üzerine 1987 yılında çiçek aşısı uygulamalarına ihtiyaç kalmadığından aşılaması
tüm dünyada durdurulmuştur.
Yine çok önemli bir çocukluk çağı
bulaşıcı hastalığı olan poliomiyelit (çocuk felci) hastalığına karşı dünya
genelinde yaygın aşılama çalışmaları yapılmış ve hastalık yok edilme aşamasına
gelmiştir. Ülkemizde son polio vakası 26 Kasım 1998 tarihinde görülmüş, daha
sonraki yıllarda poliomiyelit vakası tespit edilmemiştir. Ülkemizin de içinde
bulunduğu Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölgesi 21 Haziran 2002’de Poliodan
Arındırılmış Bölge Sertifikası almıştır.
Maternal-Neonatal Tetanoz (MNT)
Eliminasyonu Programı, 1994 yılında başlatılmış; Nisan 2009’dan bu yana Türkiye
yenidoğan tetanozunu elimine etmiş ülkeler arasına katılmıştır.
Ülkemizde, 1981 yılında Genişletilmiş
Bağışıklama Programı başlatılmış olup program kapsamında çocukluk çağı aşılama
takvimimizde 13 hastalığa (boğmaca, difteri, tetanoz, kızamık, kızamıkçık, kabakulak,
verem, çocuk felci, suçiçeği, hepatit A, hepatit B ile S. pneumoniae ve
H.influenzae tip b’ye bağlı invaziv hastalıklar karşı aşı uygulaması
yapılmaktadır. Ülkemizdeki tüm çocuklarımıza ve risk grubunda olan erişkinlere
ücretsiz olarak uygulanmaktadır. Aşılama takvimini tamamlayan bir çocuk;
difteri, boğmaca, tetanoz, çocuk felci, kızamık, kızamıkçık, kabakulak,
suçiçeği ve aşı ile önlenebilen hastalıklarla oluşan karaciğer iltihabı,
karaciğer yetmezliği, siroz ve karaciğer kanserinden, yaygın verem
hastalığından, menenjitten, zatürreden,
orta kulak iltihabından ve tüm bu hastalıklar sonucu oluşabilecek sakatlık ve
ölümlerden korunmaktadır.
Ülkemizde uygulanmakta olan bebeklik ve
çocukluk dönemi aşı takvimi, Bağışıklama Bilimsel Danışma Kurulu'nun
tavsiyeleri doğrultusunda ve dünyadaki bilimsel gelişmeler takip edilerek
oluşturulmaktadır.
Ulaştığımız yüksek aşılama oranları ile
birlikte aşılama programımızda yer alan tüm aşı ile önlenebilir hastalıklarda
önemli düşüşler sağlanmıştır. Örneğin Ülkemizde, 2002 yılından bu yana
yürütülmekte olan kızamık eliminasyon programı kapsamında gerçekleştirilen
yoğun aşılama çalışmaları ile kızamık vaka sayılarında önemli bir azalma
kaydedilmiştir. Ancak, halen dünyada kızamık virüsü dolaşımı devam etmektedir. 2009
yılından itibaren de özellikle de Doğu Avrupa’dan başlayarak Batı Avrupa
ülkelerine sirayet eden büyük kızamık salgınları yaşanmış ve halen
yaşanmaktadır. Bu nedenle, virüs dolaşımının devamlılığında rol oynayabilecek
olan aşısız veya eksik aşılı tüm çocukların kızamık içeren aşı ile aşılanmaları
son derece önemlidir.
Çocuk felci hastalığı ise 20 yıldır
Ülkemizde görülmemektedir.
Yine, ülkemizde olduğu gibi dünyadaki
pek çok ülkede uzun yıllardır sürdürülen aşılama programları ile difteri
hastalığı da görülmemektedir. Ülkemizde son difteri vakasının görüldüğü 2011
yılından bu yana difteri görülmemektedir. 1990’ların başında Rusya’da ve Doğu
Avrupa’da ortaya çıkan salgınların ardından, son zamanlarda bazı Güneydoğu Asya
ülkelerinde (Hindistan, Endonezya, Malezya, Bangladeş) ve Güney Amerika
bölgesindeki bazı ülkelerde (Haiti, Venezuela, Kolombiya) difteri hastalığı ve
hastalığa bağlı ölümler görülmektedir. Hastalık özellikle beş yaş altı aşısız
çocuklarda ve eksik aşılı bireylerde ölümle sonuçlanabilmektedir.
Ülkemizde her yıl yaklaşık 1.200.000
bebeğe aşı uygulaması başlatılmaktadır. Uygulanan aşılar, DSÖ tarafından
onaylanan İyi Üretim Prosedürleri kurallarına uygun üretilmiş ve uluslararası
referans laboratuvarlarında test edilmiş aşılardır. Ayrıca, aşılar teslim
alınıp kullanıma sunulmadan önce Ulusal Referans Laboratuvarlarımızda da test
edilerek uygunluğu kanıtlanmaktadır. Aşılar üretim aşamasından başlayıp
aşılanacak kişiye ulaştırılana kadar tüm sağlık kuruluşlarında soğuk zincir
kuralları ve elektronik takip sistemi içerisinde uygun ısı aralığında
korunmaktadır. Aşı buzdolapları ve soğuk hava depolarının ısıları elektronik
ortamda anlık olarak takip edilmekte ve soğuk zincir kırılmaları
engellenmektedir.
Son yıllarda, dünyada toplumlar arasında
ortaya çıkan bebeklik ve çocukluk çağı aşılarını reddetme bu konuda gösterilen
tereddüt; dini, politik veya coğrafi gerekçelerden bağımsız olarak, giderek
artmaktadır. Aşılanmamış veya eksik aşılı kişiler nedeniyle; küresel dolanımın
artması, göçler, savaşlar vb. sonucu, aşı ile önlenebilen bulaşıcı
hastalıkların görülme riski yükselmektedir. Dünya Sağlık Örgütü 2019 yılı için
öngördüğü on küresel sağlık tehdidinden birisinin “aşı reddi/tereddütü”
olduğunu bildirmektedir. Bu kapsamda tüm dünyada çeşitli adımlar atılmakta ve
önlemler alınmaktadır.
Henüz daha sonlanmamış olan pandemi
süreci, “Aşılara Umut Bağlama”nın ne kadar önemli olduğunu bir kere daha ortaya
koymuştur. Covid-19 pandemisinin de eninde sonunda aşılar sayesinde üstesinden
gelinecektir.
Sonuç olarak;
Aşılama hizmetleri her çocuğun hakkıdır,
yüksek aşılama oranlarına ulaşmak başta birinci basamak sağlık hizmetleri ve
güçlü sağlık politikalarını gerektirir. Rutin aşılama hizmetleri yaşamın
başlangıcında sağlık hizmetlerine erişim için en erken temas noktasıdır ve her
çocuğa hayatının en erken döneminden yaşlanıncaya kadar sağlıklı bir yaşam
şansı sunar.
Bu vesileyle; geleceğimizin teminatı
çocuklarımızın 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nı kutlar, sağlıklı
bir dünya için sadece ülkemiz çocuklarının değil, tüm dünya çocuklarının
aşılanma ve sağlık hakkını bir kez daha hatırlatmak isteriz.
Aşılama ebeveynlerin bir sorumluluğudur
ve çocukların ise hakkıdır. Çocuklarını aşılatarak hastalıklardan koruyan ve
kendileri de aşılanarak başta COVİD-19 olmak üzere çeşitli hastalıklardan
korunan aşı kahramanı tüm ailelerimize ve aşılama çalışmalarında görev yapan
aşı kahramanı sağlık çalışanlarımıza teşekkür eder, şükranlarımızı sunarız.
Bu
konuda Kullanılabilecek sloganlar (ya da mottolar):
“Herkes için Uzun Bir Yaşam”
“Aşı Her Çocuğun Hakkıdır.”
“Sağlık, Aşıyla Koruma Altında”
“Her Şeyin Başı Sağlık, Sağlığın Başı Aşı”
“Aşılanın, Önleyin, Korunun”
“Aşılı Çocuk, Sağlıklı Çocuk”
“Her Yaşın Bir Aşısı Var”
“Aşı Bireysel Hak ve Ortak
Sorumluluktur”
“Kendini ve Etrafındakileri
Korumak İçin Aşılan”
“Aşı Hayatı Korur”
“Yeni Aşılar Yeni Umutlar”
“Aşılar Bizi Yakınlaştırır”