14 Kasım 2022 Dünya Diyabet Günü
2022
Dünya Diyabet Günü için iki ayrı tema belirlenmiş durumdadır. Dünya Sağlık
Örgütü temayı “Diyabet Tedavisi ve
Bakımına Erişim” olarak ilan etmişken, bu alanın en önemli paydaşlarından
olan Uluslararası Diyabet Federasyonu “Yarınları
Korumak İçin Eğitim” temasını duyurmuştur. Her ne kadar iki farklı tema
olsa da, her iki tema da diyabet konusunda çok önemli iki ayrı konuya
odaklanmaktadır.
Diyabetli
bireyler, hastalıklarını yönetmek, hastalıkla yaşamak ve muhtemel
komplikasyonlardan kaçınmak için sürekli tedavi, bakım ve desteğe ihtiyaç
duyarlar. Oysa dünyada milyonlarca diyabet hastasının yeterli tedavi ve bakıma
erişemediği bilinmektedir.
Uluslararası
Diyabet Federasyonu (IDF: International Diabetes Federation) tarafından düzenli
olarak yayımlanan Diyabet Atlasının 10. Baskısında, 2021 yılı itibariyle
dünyada 537 milyon yetişkinin diyabetle yaşadığı (yaklaşık yetişkinlerin
1/10’u) bildirilmekte bu sayının 2030'da 643 milyona ve 2045'te 783 milyona
çıkmasının beklendiği ifade edilmektedir.
Maalesef
neredeyse diyabetli bireylerin yarıya yakını (%44) henüz hastalığının farkında
değildir. Bu durumda olan yaklaşık 240 milyon bireyin çoğunluğu tip 2
diyabetlidir.
Diyabet
hastalarının 3/4'ünden fazlası düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşamaktadır.
Bunlara
ek olarak 19 yaş altında 1,2 milyondan fazla çocuk ve ergen de tip 1 diyabet
hastasıdır.
2021
yılında en az 966 milyar dolar diyabetli bireylerin sağlık harcamaları için
kullanılmıştır ki bu rakam sağlık hizmetlerine harcanan küresel toplamın %9'una
karşılık gelmektedir. Yine 2021 yılındaki 6,7 milyon ölüme diyabetin neden
olduğu hesaplanmaktadır.
Bu
olağanüstü rakamlar ve diyabetin doğru yönetilememesi durumunda ortaya
çıkabilecek ağır komplikasyonlar, diyabet hastalarına etkin bir tedavi ve bakım
sağlanmasının ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Öte yandan pek çok
diyabet hastasının hastalıklarının farkında olmamaları sebebiyle tedavi sürecinin
gecikmesi ve risk faktörlerinden korunmayı bilmeyen bireyler yüzünden diyabetin
artmasının beklenmesi de bu süreçte eğitimin ne kadar önemli olduğunu ortaya
koymaktadır.
Bakanlığımız
tarafından toplumda diyabet farkındalığını arttırarak, gelecek nesilleri
diyabetten korumayı ve tanı alan hastalara sunulan diyabet bakım kalitesinin
yükseltilmesini, komplikasyonların ve diyabete bağlı ölümlerin azaltılmasını
amaçlayan “Türkiye Diyabet Programı”
uygulanmaktadır. Türkiye Diyabet Programı’nda diyabet hastalığı ile ilgili
genel bilgiler özetlenmiş, diyabetin Dünya’da ve Türkiye’de mevcut durumu
ortaya konmuş ve diyabetle etkin mücadele edilebilmesi için ulaşılması gereken
5 amaç belirlenmiştir.
Bu
amaçlar;
1. Etkin diyabet yönetimi için politika
geliştirmek ve uygulamak,
2. Diyabetin
önlenmesini ve erken tanı konmasını sağlamak,
3. Diyabet ve
komplikasyonlarının etkin tedavisini sağlamak,
4. Çocukluk çağında
diyabet bakım ve tedavisini geliştirmek,
5. Tip 2 diyabet ve obeziteyi önlemek,
diyabet ve diyabet programını etkin izlemek ve değerlendirmektir.
Ülkemizde
diyabet bakımına erişimin ve kalitesinin artırılması için birinci basamakta
aile hekimlerinin sürece katılımları sağlanmıştır. Hastalık Yönetim Platformu
aracılığıyla aile hekimlerine hedef nüfuslarında yapılacak diyabet tarama ve
izlemleri ile etkin diyabet bakımına erişim artırılması hedeflenmektedir.
Platform bir klinik kılavuz işlevi de görmekte ve bunun yanı sıra Uzaktan
Sağlık Eğitimi Sistemi içerisinde “Aile
Hekimlerine Yönelik Diyabet Yönetimi Eğitimi” bulunmaktadır.
Türkiye
Diyabet Programının 2023-2027 yıllarını kapsayacak şekilde güncellenmesi
çalışmaları tamamlanmış durumdadır.
Sağlıklı
ve aktif bir hayat tarzının benimsenmesi diyabetten korunmak için en önemli
unsur durumundadır. Bunu kolaylaştırmak amacıyla hazırlamış olduğumuz “Yetişkinlerde ve Çocukluk Çağı
Obezitesinin Önlenmesi ve Fiziksel Aktivite Eylem Planımız 2019-2023” tüm
paydaşlarla birlikte uygulanmaya devam edilmektedir.
Gerek
tedavi gerek bakım ihtiyaçları açısından özel bir grubu oluşturan, ancak etkin
bir hastalık yönetimi ile normal bir hayat sürdürebilen çocuk diyabetlilerin
günlerinin önemli bir kısmını geçirdikleri okullarında, öğretmenlerinin de
desteği ile hastalıklarını etkin bir şekilde yönetmeleri amacıyla Okulda
Diyabet Programı Eğitim Platformu hayata geçirildi.
Çocuk
Endokrinolojisi ve Diyabet Derneğinin bilimsel desteği ve Milli Eğitim
Bakanlığımız ile 2010 yılından bu yana işbirliği içinde yürütülen programın
amacı diyabetli çocukların okuldaki bakımlarını güçlendirmek ve öğretmen ve
öğrencilere çocuklarda diyabet bulgularını öğreterek erken tanı konmasına
yardımcı olmaktır.
Öğretmenlerin
kan şekeri düşüklüğünde ve diğer acil durumlarda ne yapmaları gerektiği
konusunda eğitim aldıkları, diyabetli çocukların gerektiğinde ara öğünlerini
almaları, insülinlerini yapmaları için kolaylık sağlandığı, arkadaşları ile
uyumlu ve ayrımcılığa uğramadan bir okul yaşamı sürmeleri için destekleyici bir
ortam oluşturmayı hedefleyen program kapsamında 12 yılda birçok aktivite
yapılmış ve diyabetli çocukların okulda bakımı konusunda ülke düzeyinde
iyileşmeler sağlanmıştır.
Program
kapsamında amacı, diyabetli çocukların okulda, evlerindeki gibi güvenli bir
şekilde zaman geçirmelerini sağlamak, onları desteklemek ve bunun için başta
öğretmenler olmak üzere okul çalışanlarını eğitmek olan bir eğitim platformu da
oluşturulmuştur. Platformda 9 adet yeni video, şimdiye kadarki belgeler,
videolar, çalışmalar ve çocuk ve öğretmenler için gerekli bilgiler yer
almaktadır.