9 Şubat
Sigarayı Bırakma Günü
“Görev Bende”
9 Şubat tarihi,
toplumda sağlıklı yaşam bilincini geliştirmek, tütün kullanımı ve zararları
konusunda farkındalık oluşturmak, tütün ürünü kullananlara bırakmaları yönünde
teşvik etmek amacıyla ülkemizde “Sigarayı
Bırakma Günü” olarak, çeşitli etkinliklerle kutlanmaktadır.
Dünyada olduğu gibi
ülkemizde de en yaygın kullanılan bağımlılık yapıcı madde olan tütün ürünleri;
akciğer kanseri başta olmak üzere kanserler, kalp damar hastalıkları, KOAH gibi
pek çok önlenebilir hastalık ve erken ölüm sebepleri arasında ilk sırada yer
almaktadır.
Tütün ürünü kullanımı
sadece kullanan bireyin sağlığına zarar vermekle kalmaz. Dünyada her yıl 8
milyondan fazla birey, tütün ürünü kullanımına bağlı sebeplerle hayatını
kaybetmektedir. Bu ölümlerin 1,2 milyonu tütün ürünü kullanımı sonucu değil
tütün ürünü dumanına maruz kalma sonucudur. Dünya Sağlık Örgütü’nün
tahminlerine göre; 700 milyon çocuk, yani dünyadaki çocukların neredeyse yarısı
tütün dumanına maruz kalmakta ve her yıl, 65.000 çocuk pasif etkilenimin yol
açtığı solunum yolu enfeksiyonları sebebiyle, 5 yaşından önce hayatını
kaybetmektedir. Bu veriler, sadece kamuya açık kapalı alanların değil özel
konutların ve arabaların da tütün ürünü kullanımı için uygun yerler olmadığının
açık kanıtıdır.
Tütün endüstrisi, tütün
bağımlılığının sürdürülmesini sağlamak, tüketimin azalmasını önlemek
kârlılığını devam ettirmek, dumansız hava sahasını güvence altına alan
Kanunları delmek amacıyla tütün ürünlerini; sigara, puro, pipo gibi tütün
ürünlerinin yanı sıra e-sigara, nargile ve dumansız tütün ürünleri gibi
ürünlerle çeşitlendirmeye çalışmaktadır. Tüm bu ürünler sigara gibi kanser
başta olmak üzere pek çok önlenebilecek kronik hastalığa, sağlığın bozulmasın
ve yaşam kalitesinin kaybına sebep olmakta, ekonomik ve sosyal sorunlar ortaya
çıkarmakta ve çevreye zarar vermektedir. Tütün ürünlerinin her türlüsü
zararlıdır ve tütün dumanına maruz kalmanın güvenli bir düzeyi yoktur.
Tütün ürünleri hem
bireyin ekonomisine hem de ülke ekonomisine zarar vermektedir. Dünya Sağlık
Örgütü verilerine göre tütün ürünü kullanımına bağlı toplam ekonomik kaybın
yıllık 1,4 trilyon dolar olduğu tahmin edilmektedir. Tütün kullanımı
durdurulmadığı takdirde, tütün ürünü kullanımının sebep olduğu sağlık yükü ve
maliyetleri artmaya devam edecektir.
Tütün ürünü
kullanımının, bağışıklık sistemine zarar verdiği, genel olarak akciğerlerinin
savunma mekanizmasını bozduğu, mukus artışı nedeniyle akciğer, üst solunum yolu
enfeksiyonları ve gribal enfeksiyonlara yakalanma riskini artırdığı uzun
yıllardır bilinmektedir. Bilimsel çalışmalar, tütün ürünü kullanımının,
Covid-19’a yakalanma riski ve Covid-19’un klinik seyrinin şiddeti ile ilişkili
olduğunu kesin olarak göstermektedir.
Sıklıkla tütün ürünü
kullanımının bir sonucu olan KOAH, astım, kalp damar hastalıkları gibi pek çok
kronik hastalık, tütün ürünü kullananlarda, kullanmayanlara göre çok daha sık
görülmektedir. Bu da tütün ürünü kullananların virüse yakalanmaları halinde
hastalık sürecinin uzun ve ağır seyretmesi, pinomoni ve başka komplikasyonların
gelişmesi ve mortalite riskini beraberinde getirmektedir. Yapılan pek çok
bilimsel çalışma bunu desteklemektedir.
Tüm bu sebeplerle
ülkemizde bu yıl yapılacak etkinlikler, “Görev
Bende” isimli “Tütünle Mücadelede
Gönüllülük Programı” kapsamında yürütülecektir. Bu kapsamda; il sağlık
müdürlüklerimiz tarafından 9 Şubat Sigarayı Bırakma Günü etkinliklerinde,
gönüllülük programının duyurusu yapılarak, tütünle mücadele çalışmalarında
görev almak isteyen gönüllüler belirlenecektir. Belirlenen gönüllülere, program
doğrultusunda; etkili iletişim, tütünle mücadele çalışmaları, tütün ürünü
kullanımının zararları ve bırakmanın yararları, pasif etkilenim, sigara bırakma
hizmetleri gibi konularında eğitimler verilecektir. Bu eğitimleri alan ve
toplumsal fayda için görev yapmak isteyen gönüllülerin il sağlık
müdürlüklerimiz ile iş birliği içerisinde;
Belirlenen
gönüllülere, program doğrultusunda; etkili iletişim, tütünle mücadele
çalışmaları, tütün ürünü kullanımının zararları ve bırakmanın yararları, pasif
etkilenim, sigara bırakma hizmetleri gibi konularında eğitimler verilecektir.
Bu eğitimleri alan ve toplumsal fayda için görev yapmak isteyen gönüllülerin,
il sağlık müdürlüklerimiz ile iş birliği içerisinde;
Bir plan çerçevesinde
oluşturdukları gruplara, tütün ürünü kullanımının zararları konusunda eğitim
vermesi,
Tütün ürünü
kullanımını bırakmak isteyenlere destek olması,
Bırakmak isteyen
kişilere gerek sigara bırakma poliklinikleri gerekse ALO 171 sigara Bırakma
Danışma Hattı’na yönlendirmesi,
4207 sayılı Kanun
ihlali ile karşılaşılması halinde ALO 184 SABİM-Tütün İhbar Hattı, Yeşil
Dedektör uygulamasını kullanılarak gerekli bildirimleri yapması ve çevresinde
bu uygulamaların bilinirliğini artırması,
Kampanya kapsamında
sosyal medya aracılığıyla yapılacak çalışmalara destek vermesi beklenmektedir.
Tütünle mücadele
gönüllülerinin yönlendirmeleri doğrultusunda, tütün ürünü kullanımını bırakan,
ALO 171 sigara Bırakma Danışma Hattı tarafından takibi yapılan ve sigara
bırakma polikliniklerimizde izlemi sürdürülen bireylere ve gönüllülere 31 Mayıs
Dünya Tütünsüz Günü ve 4207 sayılı Kanun’un kapalı alanlarla ilgili tüm
hükümlerinin yürürlüğe girdiği 19 Temmuz tarihinin yıl dönümünde ödüller
verilecektir.
Tütün ürünü
kullanımı, Covid-19 açısından bir risk faktörü olduğu gibi vücudun hemen hemen
her organına zarar vermekte ve önlenebilir pek çok hastalık, sakatlık ve erken
ölüme sebep olmaktadır. Tüm bu riskler göz önüne alındığında, geç kalmadan
bırakmak için adım atmak çok önemlidir. Tütün ürünü bırakma konusunda başarı sağlayan
pek çok kişinin çeşitli denemelerin ardından bu başarıya ulaştıkları
bilinmektedir.
Tütün ürünü
kullanımını bırakmak, her zaman ve her yaşta büyük fayda sağlamaktadır. İlk
sigara bırakma gününden itibaren akciğerlerde, kalpte değişim başlamakta yüksek
kalp atış hızı normale dönmekte, kan basıncı düşmekte, kan dolaşımındaki karbon
monoksit seviyesinin normale dönmekte ve zamanla bağışıklık sistemi
güçlenmektedir. 2-12 hafta içinde dolaşım düzelmekte, akciğer kapasitesi
artmakta, öksürük ve nefes darlığı şikayetler azalmaktadır. Ayrıca çevredeki
bireylerin, özellikle de çocukların pasif sigara dumanından korunması için de
büyük kazanç sağlanmaktadır.
Tütün bağımlılığı
güçlü bir bağımlılıktır, ancak etkinliği kanıtlanmış bilimsel yöntemler ile bu
bağımlılıktan kurtulmak mümkündür. Bakanlığımız tarafından tütün ürünü kullanan
bireylere, bu bağımlılıktan kurtulmaları için ALO 171 Sigara Bırakma Danışma
Hattı ve sigara bırakma poliklinikleri aracılığıyla kesintisiz destek
sağlanmaktadır.
ALO 171 Sigara
Bırakma Danışma Hattı, 7 gün 24 saat kesintisiz ve canlı destek sağlamaktadır.
2021 yılında Danışma Hattı tarafından 700 bin çağrı karşılandı. Danışma Hattını
arayan bireyler, yapılan motivasyonel görüşmeler ile bırakma girişiminde
bulunmaları için teşvik edilmekte ve nikotin bağımlılık düzeyini belirlemek
amacıyla nikotin bağımlılık testi uygulanmaktadır. Tespit edilen bağımlılık
düzeyine göre; kişiye özel sigara bırakma planı yapılmakta, sigara bırakma
sürecinde rehberlik edilerek, ortaya çıkabilecek nikotin yoksunluk belirtileri
ile baş etmeye yönelik davranış değişiklikleri hakkında danışmanlık
verilmektedir. Nikotin bağımlılık düzeyi daha yüksek olan bireyler sigara
bırakma hizmeti sunan sağlık birimleri hakkında bilgilendirilerek, sigara
bırakma polikliniklerine yönlendirilmektedir. Bu bireylerin randevusu da
Danışma Hattı tarafından alınmaktadır.
Sigara bırakma planı
yapılan bireyler onay vermeleri halinde Danışma Hattı tarafından yapılan geri
dönüş aramalarıyla bir yıl boyunca takip edilmekte ve sigara bırakma sürecini
sürdürmesi için desteklenmektedir. Danışma Hattı tarafından, sigara bırakma
planı yapılan birey ile sisteme dâhil olmasını müteakip; bırakma planında
belirlenen sigara bırakma günü başlanarak belirlenen periyod doğrultusunda 1
yıl boyunca en az 7 defa geri dönüş araması yapılarak görüşme sağlanmaktadır.
Ayrıca bu süreçte ihtiyaç duyan bireyler, 7 gün 24 saat Danışma Hattını
arayarak destek almaktadır. Yapılan geri dönüş aramalarında, kişilerin sigarayı
bırakma durumları takip edilip sigara bırakma sürecinde yaşanan nikotin
yoksunluk belirtileri veya fizyolojik zorluklarla baş etme konusunda
cesaretlendirilerek motivasyonlarının artırılması sağlanmaktadır. Bu kapsamda
2021 yılı boyunca takibi yapılan kişilerin yaklaşık %40’ının, Danışma Hattı
desteği ile sigarayı bıraktığı tespit edilmiş olup bu oran dünya ortalamasından
oldukça yüksektir.
Bununla birlikte; ALO
171 Sigara Bırakma Danışma Hattı ve sigara bırakma poliklinikleri ile tam
entegrasyon içinde çalışan Tütün Bağımlılığı Tedavisi İzlem Sistemi ile sigara
bırakma polikliniklerine başvuran hastaların sigara bırakma süreci de takip
edilebilmektedir. ALO 171 Sigara Bırakma Danışma Hattı tarafından sigara
bırakma polikliniklerine başvuran hastalara yönelik yapılan geri dönüş
aramalarında sigara bırakma sürecindeki bireyin durumu hakkında bilgi
alınmakta, nikotin yoksunluk belirtilerine ilişkin çözüm önerileri sunulmakta
ve cesaretlendirici önerilerle sigara bırakma sürecinin devamı konusunda
motivasyon sağlanmaktadır. Covid-19 salgın koşullarına rağmen 2022 yılı
itibariyle 577 sigara bırakma polikliniğinde sigara bırakma hizmeti
sunulmaktadır. Sigara bırakma polikliniklerinde konuya özel eğitim alan
hekimler görev yapmaktadır. Hekimin hastayı muayenesi ve değerlendirmesi
doğrultusunda sigara bırakma tedavisinde, bilimsel olarak etkinliği kanıtlanmış
pereperatlarla bırakma süreci desteklenmektedir. Sigara bırakma
polikliniklerinde, 2010 yılından bugüne kadar 3,2 milyondan fazla muayene
yapıldı.
Çocuk ve gençlerimiz
başta olmak üzere toplumumuzu tütün ürünlerinin zararlarından korumak amacıyla
çalışmalarımız devam etmektedir.